مطالعه مقدماتی سه زیرخانواده از زنبورهای خانواده Platygasteridae در استان آذربایجان‌شرقی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
زیرخانوادههای Scelioninae، Telenominae و Teleasinae که در گذشته تحت عنوان خانواده Scelionidae شناخته می‌شدند، دارای پراکنش جهانی هستند. این زنبورها حشراتی مفید هستند که در طبیعت نقش مهمی را در کنترل آفات کشاورزی ایفا میکنند. این زنبورها جثه کوچکی داشته و همگی پارازیتویید تخم عنکبوت‌ها و راسته های مختلف حشرات هستند. این تحقیق در سال‌های 1392 و 1393 برای شناسایی فون زنبورهای این زیر‌خانواده‌ها در نواحی مختلف استان آذربایجان‌شرقی انجام گرفت. نمونه‌های مورد نظر با استفاده از تله مالیز و تله تشتکی جمع‌آوری شده‌اند. از مشخصات مختلف مورفولوژیکی موجود بر روی سر، شاخک، سینه، بالها، شکم و پاها برای شناسایی‌ها استفاده شد. بر اساس تحقیق حاضر که به عنوان اوّلین مطالعه‌ی فونستیک زنبورهای زیرخانوادههای Scelioninae، Teleasinae و Telenominae در ایران به عمل آمد، تعداد 244 نمونه متعلق به 10 جنس و 21 گونه از این سه زیرخانواده جمع‌آوری و شناسایی شد که از این تعداد، تعداد 11 گونه و شش جنس متعلّق به زیرخانواده Scelioninae، تعداد دو گونه و دو جنس متعلّق به زیرخانواده Teleasinae و تعداد هشت گونه و دو جنس متعلّق به زیرخانواده Telenominae بودند. از این تعداد 19 گونه و 5 جنس برای فون ایران جدید می‌باشند. این شش جنس جدید عبارتند از Baeus، Baryconus، Calliscelio، Idris و Proteleas. نمونه‌های مورد مطالعه در کلکسیون حشرات بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی نگهداری می‌شوند. گونه‌های شناسایی شده عبارت است از:
Baeus seminulum Haliday, 1833* Proteleas rugosus (Kozlov, 1961)*
Baryconus europaeus (Kieffer, 1908)* Teleas rugosus (Kieffer, 1908)*
Calliscelio ruficollis Szeleyi, 1941* Telenomus angustatus Thomson, 1861*
Gryon muscaeformis Nees, 1818* Telenomus harpyiae Mayr, 1879*
Gryon solutus (Kononova and Petrov, 2001)* Telenomus hofmanni Mayr, 1879*
Idris aureonitens Szabo, 1965* Telenomus pentophera Mayr, 1879
Idris clypealis (Huggert,1979)* Telenomus punctatissimus Ratzeburg, 1844
Idris desertorum (Priesner, 1951)* Trissolcus cantus (Kozlov & Le, 1977)
Idris diversus Wollaston, 1858* Trissolcus cephalotes (Kozlov & Le, 1977)
Idris rufescens (Kieffer, 1908)* Trissolcus rufiventris (Mayr, 1907)
Scelio rugosulus (Latreille, 1805)
بیشترین تعداد گونه مورد مطالعه به دو جنس Telenomus و Idris تعلق داشتند. بدین ترتیب لیست گونه‌های متعلق به زیرخانواده Scelioninae در ایران به 16 گونه و هفت جنس، زیرخانواده Teleasinae به دو گونه و دو جنس و زیرخانواده Telenominae به 33 گونه و سه جنس می‌رسد (در مجموع سه زیرخانواده، 12 جنس و 51 گونه). گونه‌های Gryon muscaeformis و Telenomus harpyiae در منطقه مورد مطالعه به ترتیب از بیشترین فراوانی برخوردار بودند. از سوی دیگر با توجه به فراوانی اغلب نمونه‌ها در تابستان و به وی‍ژه در تیرماه جمع‌آوری شدند؛ به نظر می‌رسد، زمان اوج فعالیت این زنبورها مربوط به این ماه باشد. البته این امر می‌تواند تحت تاثیر شرایط محیطی و جمعیت میزبان آنها نیز باشد که نیازمند بررسی‌های بیشتر است.
Baeus seminulum Haliday, 1833* Proteleas rugosus (Kozlov, 1961)*
Baryconus europaeus (Kieffer, 1908)* Teleas rugosus (Kieffer, 1908)*
Calliscelio ruficollis Szeleyi, 1941* Telenomus angustatus Thomson, 1861*
Gryon muscaeformis Nees, 1818* Telenomus harpyiae Mayr, 1879*
Gryon solutus (Kononova and Petrov, 2001)* Telenomus hofmanni Mayr, 1879*
Idris aureonitens Szabo, 1965* Telenomus pentophera Mayr, 1879
Idris clypealis (Huggert,1979)* Telenomus punctatissimus Ratzeburg, 1844
Idris desertorum (Priesner, 1951)* Trissolcus cantus (Kozlov & Le, 1977)
Idris diversus Wollaston, 1858* Trissolcus cephalotes (Kozlov & Le, 1977)
Idris rufescens (Kieffer, 1908)* Trissolcus rufiventris (Mayr, 1907)
Scelio rugosulus (Latreille, 1805)
بیشترین تعداد گونه مورد مطالعه به دو جنس Telenomus و Idris تعلق داشتند. بدین ترتیب لیست گونه‌های متعلق به زیرخانواده Scelioninae در ایران به 16 گونه و هفت جنس، زیرخانواده Teleasinae به دو گونه و دو جنس و زیرخانواده Telenominae به 33 گونه و سه جنس می‌رسد (در مجموع سه زیرخانواده، 12 جنس و 51 گونه). گونه‌های Gryon muscaeformis و Telenomus harpyiae در منطقه مورد مطالعه به ترتیب از بیشترین فراوانی برخوردار بودند. از سوی دیگر با توجه به فراوانی اغلب نمونه‌ها در تابستان و به وی‍ژه در تیرماه جمع‌آوری شدند؛ به نظر می‌رسد، زمان اوج فعالیت این زنبورها مربوط به این ماه باشد. البته این امر می‌تواند تحت تاثیر شرایط محیطی و جمعیت میزبان آنها نیز باشد که نیازمند بررسی‌های بیشتر است.
کلیدواژه ها