بررسی مقاومت ارقام مختلف گندم به شته سبز گندم Schizaphis graminum Rondani با استفاده از سنجش میزان فنل کل گیاه

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

گندم (Triticum aestivum L.)یکی از مهم‌ترین منابع مواد غذایی بیش از یک سوم مردم جهان می‌باشد. شته سبز گندم، Schizaphis graminum Rondani، از آفات مهم غلات به‌‌‌ویژه گندم است که در انتقال برخی از ویروس‌های بیماریزای گیاهی نیز نقش مهمی دارد. متابولیت‌های ثانویه گیاهی، به‌خصوص ترکیبات فنلی اغلب اثر منفی روی پارامترهای رشد جمعیت شته‌ها دارند و در نتیجه موجب دفاع گیاهان در مقابل گیاه خواران می‌شوند. بنابراین در این تحقیق میزان مقاومت ارقام و لاین‌های مختلف گندم (Yavaras، R1-10، R3-16، Bahar، Akbari، Omid، R3-17، R2-9 و Pishtaz) نسبت به S. graminum در شرایط آزمایشگاهی بر اساس ارتباط بین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و سنجش ترکیبات فنلی مطالعه شد. به‌منظور محاسبه نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، پوره‌های همسن با طول عمر کمتر از24 ساعت به‌طور انفرادی روی برگ‌های هر یک از ارقام گندم مورد آزمایش در قفس‌های گیاهی قرار گرفتند. پس از بلوغ شته‌ها، به طور روزانه تعداد پوره‌های متولد شده به ازای هر ماده تا زمان مرگ حشره بالغ شمارش و سپس حذف شدند. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) با استفاده از داده‌های به‌دست آمده بر اساس روش کری محاسبه شد. سنجش ترکیبات فنل کل در ارقام و لاین‌های گندم مورد مطالعه با معرف فولین انجام شد. جذب هر نمونه با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 725 نانومتر اندازه‌گیری شد و مقدار ترکیبات فنل کل بر حسب میلی گرم/ 100 گرم وزن تر با استفاده از معادله منحنی استاندارد محاسبه گردید. داده‌های حاصل از این آزمایش‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه و با استفاده از آزمون توکی مقایسه شدند. بر اساس نتایج حاصل، ارقام و لاین‌های مختلف گندم اختلافات معنی‌داری از لحاظ نرخ داتی افزایش جمعیت (rm) و مقدار ترکیبات فنل کل نشان دادند. مقادیر rm روی Yavaras، R1-10، R3-16، Bahar، Akbari، Omid، R3-17، R2-9 و Pishtaz به‌ترتیب 009/0±262/0، 009/0±276/0، 009/0±291/0، 009/0±293/0، 012/0±301/0، 008/0±309/0، 006/0±317/0، 007/0±340/0 0 و 007/0±346/ 0بر روز محاسبه شد. بالاترین و پایینترین سطح ترکیبات فنل کل نیز به‌ترتیب روی رقم Yavaras (561 میلی گرم/ 100 گرم وزن تر) و لاین R2-9 (82 میلی گرم/ 100 گرم وزن تر) به‌دست آمد. همچنین یک همبستگی منفی و معنی داری بین میزان ترکیبات فنلی کل و نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته سبز گندم وجود داشت. بنابراین رقم Yavaras با کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت و بالاترین سطح ترکیبات فنلی بعنوان مقاوم‌ترین میزبان نسبت به S. graminum شناخته شد. این یافته ها می‌تواند در مدیریت تلقیقی شته سبز گندم و همچنین به‌صورت بالقوه برای برنامه‌های اصلاحی مقاومت گندم مفید باشد.

متابولیت ثانویه؛ شته سبز گندم؛ اسپکتروفوتومتر؛ فولین