وقوع نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne incognita) روی رازک (Humulus Lupulus)
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
رازک (Humulus lupulus, Linn.) گیاهی علفی، چندساله و بالارونده با ریشه‌ای عمیق و منشعب است. این گیاه متعلق به خانواده Cannabaceae و بومی اروپا، غرب آسیا و شمال آمریکا می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه، مخروط‌های ماده (گل‌های ماده) آن است که دارای بوی معطر و مطبوع با طعم تلخ و خواص دارویی است. این گیاه بیشتر در نواحی شمال ایران از جمله گرگان، چالوس، تنکابن، رشت، لاهیجان و آستارا رویش می‌یابد. نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp.) یکی از سه جنس دارای اهمیت اقتصادی در بین نماتدهای انگل گیاهی هستند که باعث ایجاد خسارت در محصولات زراعی و باغی در سراسر دنیا می شوند. در پاییز سال 1394، نمونههای از رازک مشاهده شد که در اندامهای هوایی علائم کوتولگی، گلدهی کم، کلروز و در نهایت پژمردگی را نشان میدادند. در بررسی به عمل آمده، گالهای ناشی از حمله نماتد ریشه گرهی روی ریشه گیاه آلوده مشهود بود. پس از استخراج نماتد و تهیه اسلاید، خصوصیات ریختشناسی و ریختسنجی شبکه کوتیکولی انتهای بدن نماتدهای ماده (perineal pattern) و ویژگیهای ریختسنجی لاروهای سن دوم جهت تشخیص مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس کلیدهای موجود، گونه مورد مطالعه Meloidogyne incognita تشخیص داده شد. از ویژگیهای بارز تشخیصی در برش انتهایی این گونه میتوان به کمان پشتی بلند و گرد، خطوط جانبی نامشخص، شکست خطوط در برخی موارد، انتهای شکسته و اغلب چنگال مانند و ادغام الگو با شیارهای بدن اشاره کرد. ناحیه سر در لارو سن دوم در امتداد بدن و از دید جانبی به صورت مخروطی با ارتفاع کم قابل رویت است. خطوط جانبی در لارو سن دوم دارای چهار شیار است. همچنین به منظور تأیید مطالعات ریختشناسی و ریختسنجی، از آغازگرهای اختصاصی M. incognita به نامهای Inc-K14- F و Inc-K14-R استفاده شد. پس از انجام تکثیر، محصول بدست آمده روی ژل آگارز یک درصد الکتروفورز گردید. ظهور باند اختصاصی با 399 جفت باز، مؤید وجود گونه M. incognita بود. بررسیهای کمی از طریق شمارش تعداد گال و جمعیت لارو سن دوم استحصالی با استفاده از تشتک پتری شمارش و در زیر استریومیکروسکوپ انجام گرفت. در شمارش انجام شده تعداد گال، 5/2 عدد به ازای هر گرم ریشه بدست آمد. متوسط تراکم جمعیت لارو سن دوم (J2)، 2/4 نماتد در گرم خاک بود. این اولین گزارش از وجود گونه M. incognita روی رازک در شمال ایران است.
کلیدواژه ها