نقش‌های بالقوه عوامل ترانویسی گیاه میزبان در بیماری زایی جمینی ویروس ها
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
امروزه جمینی ویروس‌ها با سرعت زیادی به یکی از مهمترین بیمارگرهای گیاهی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان تبدیل شده‌اند. علاوه بر اهمیت به عنوان عوامل بیماری‌زا، این ویروس‌ها بعنوان یک سیستم مدل بسیار عالی برای مطالعه همانندسازی DNA، ترانویسی و بیان ژن در گیاهان معرفی شده‌اند. همانندسازی جمینی‌ویروس‌ها در هسته سلول گیاه میزبان به روش دایره‌ی غلتان و از طریق تولید دی‌ان‌ای دولای حدواسط (dsDNA intermediate) در یک روش شبیه به باکتریوفاژهای دارای دی‌ان‌ای تک‌لا صورت می‌گیرد. این ویروس‌ها از ترانویسی دو جهته و ژن‌های هم‌پوشان (overlapping genes) برای بیان کارآمد پروتئین‌های خود استفاده می‌کنند. مطالعه همانند سازی ویررسی و بیان ترانوشت‌ها در جمینی ویروس ها می‌تواند منجر به شناسایی عوامل مختلف که در این فرایندها دخیل هستند شود. در این ویروس‌ها به منظور حداقل کردن اندازه ژنوم، بسیاری از عناصر افزایش دهنده ترانویسی در ناحیه های پروموتوری در ناحیه های کد شونده و غیر کد شونده ژنوم و یا حتی نواحی دارای همپوشانی ترانوشت‌ها قرار گرفته اند. آنالیز پروموتور ژن‌های رشته ویروسی و مکمل استرین‌های تیپ، فلفل، خفیف و S ویروس پیچیدگی بوته چغندر قند(BCTV, Curtovirus) ، ویروس پیچیدگی شدید بوته اسفناج (SpSCTV, Curtovirus)، ویروس پیچیدگی بوته ترب کوهی (HrCTV, Curtovirus)، ویروس کوتولگی زرد فلفل (PeYDV, Curtovirus)، ویروس ایرانی پیچیدگی بوته چغندر قند (BCTIV,Becurtovirus)، ویروس پیچیدگی بوته شلغم (TCTV, Turncurtovirus) و ویروس کوتولگی گندم (WDV, Mastrevirus) از خانواده Geminividae با استفاده از پایگاه داده‌ی ژنوماتیکس (www.genomatix.de) و نرم افزار مینی‌تب صورت گرفت. نتایج نشان دهنده این موضوع است که استرین S ویروس BCTV دارای دامنه میزبانی وسیع تری نسبت به سایر ویروس‌های مورد مطالعه می باشد. BCTV با 47 جایگاه اتصال برای عوامل ترانویسی بیشترین و PeYDV با 26 جایگاه عوامل ترانویسی کمترین تعداد جایگاه اتصال عوامل ترانویسی را در پروموتورهای ویروسی و مکمل خود دارند. در تمام ویروس‌ها مورد مطالعه، رشته مکمل بیشترین تعداد عوامل ترانویسی را نسبت به رشته ویروسی دارد. عامل ترانویسی با کد P$FAM267-P.V در پایگاه داده ها بیشترین فراوانی را در این گروه از ویروس‌ها دارد، که نشان دهنده اهمیت این عوامل ترانویسی در همانندسازی جمینی ویروس‌ها می‌باشد. با توجه به اینکه این گروه از ویروس‌ها دارای دامنه میزبانی متفاوتی هستند بنابراین وجود تنوع در عوامل ترانویسی بدیهی به نظر می‌رسد، هر چند در این مطالعه ارتباط معنی داری بین وسعت دامنه میزبانی و فراوانی عوامل ترانویسی جمینی ویروس‌های فوق‌الذکر مشاهده نشد. مطالعات بیشتر در مورد عوامل ترانویسی جمینی ویروس ها می تواند منجر به شناسائی پروتئین‌های درگیر در همانند سازی آنها و روشن شدن مکانیزم همانند سازی دی ان ا در سلول های گیاهان میزبان گردد.
کلیدواژه ها