وقوع ویروس موزاییک انجیر(Fig mosaic virus )در درختان انجیر از منطقه طارم استان زنجان

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

انجیر (Figus carcia) یکی از محصولات مهم اقتصادی است که در برخی از نقاط ایران کشت می شود. استان زنجان و منطقه طارم یکی از مناطق مهم کشت انجیر می باشد. بیماری موزاییک انجیر یکی از بیماریهای شایع در درختان انجیر در ایران می باشد که گسترش جهانی دارد. عامل این بیماری ویروس موزاییک انجیر (Fig mosaic virus (FMV) است که به آسانی توسط پیوند و کنه های خانواده اریوفیده (Aceria ficus) منتقل می شود اما توسط بذر غیر قابل انتقال است. علائم این بیماری بسیار متنوع است و ممکن از درختی به درخت دیگر متفاوت باشد، علائم معمولاً از موزاییک خفیف، لکه های حلقوی، تغییر شکل برگ و نهایتاً زوال در درختان دیده می شود. FMV متعلق به جنس Emaravirus می باشد. ویروس های این جنس دارای چهار آران ای تک رشته ای منفی می باشند. در تحقیق حاضر با توجه به مشاهده علائم گسترده موزاییک در درختان انجیر در منطقه طارم، تعداد 30 نمونه که دارای علائم کلروز، موزاییک و بد شکلی برگ بودند در تابستان 1394 و بهار 1395 از برگ درختان انجیر جمع آوری شدند. نمونه های مشکوک به بیماری به آزمایشگاه انتقال داده شدند. مقداری از نمونه های جمع آوری شده روی گیاهان محک مانند توتون با استفاده از بافر فسفات مایه زنی شدند. سپس استخراج آران ای کل از گیاهان با استفاده از کیت استخراج آران ای (RNX-PLUS) (سیناکلون: تهران) انجام شد. پس از بررسی کیفیت آران ای استخراج شده و بهینه سازی میزان و کیفیت آن دی ان ای مکمل (cDNA) توسط کیت سنتز cDNA (Hyper Script) (ویوانتیس: مالزی) با استفاده از آغازگر معکوس ساخته شد. به منظور شناسایی ویروس موزاییک انجیر از نمونه های مشکوک جمع آوری شده، از یک جفت آغازگر اختصاصی بنامهای E5-s (آغازگر مستقیم) و E5-a (آغازگر معکوس) استفاده شد. آغازگرهای مذکور قطعه ای به طول300 جفت بار از آران ای شماره یک ویروس موزاییک انجیر تکثیر می نماید. آزمون پی سی آر (Polymerase Chain Reaction (PCR)) با استفاده از جفت آغازگرهای اشاره شده در حجم 12/5 میکرولیتر با بهینه سازی شرایط پی سی آر انجام شد. پس از الکتروفورز محصولات پی سی آر در ژل آگارز 1/5% ، نتایج نشان داد قطعه مورد انتظار در حدود bp 300 مربوط به بخشی از آران ای شماره یک در آزمون پی سی آر در نمونه های دارای علائم موزاییک، بدشکلی و کلروز تکثیر یافته است در حالی که در نمونه های سالم فاقد علائم چنین باندی مشاهده نشد. بدین ترتیب، نتایج نشان دهنده آلوده بودن نمونه های جمع آوری شده از استان زنجان به ویروس موزاییک انجیر است. آزمایشات بعدی برای تعیین توالی قطعه ی مورد نظر و بررسی جایگاه فیلوژنتیکی جدایه های ردیابی شده در حال انجام است.

انجیر؛ ویروس موزاییک انجیر؛ آزمون پی سی آر؛ زنجان