پراکنش، شناسایی اختصاصی و تنوع بیماری زایی جدایه‌های Calonectria pseudonaviculata عامل بیماری بلایت شمشاد در جنگلهای هیرکانی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
در سال‌های اخیر شیوع وسیع بیماری سوختگی و ریزش ناگهانی تمامی برگهای درختان شمشاد و متعاقب آن خشکیدگی کامل آنها، با عامل Calonectria pseudonaviculata، سطحی معادل 40000 هکتار از جنگلهای شمال کشور را در معرض نابودی قرار داده است. به منظور بررسی چگونگی پراکنش این بیماری طی سال 1393، از نهال‌ها و درختان دارای علائم بیماری از مناطق مختلف جنگلهای شمال کشور نمونه‌برداری شد. این نمونه برداری به نحوی انجام شد که نه تنها جهات مختلف جغرافیایی که ارتفاع‌های متفاوت از سطح دریا، شیب و موقعیت‌های اقلیمی متنوع را پوشش دهد، مناطق مورد نمونه‌برداری در استان مازندران شامل لیره‌سر، سی‌سنگان، چلندر، توسکاتوک، کهنه سرا، نکا، شاهبند، سرخکلا، افراچال، سوادکوه، چای باغ، وچات، قائمشهر، آمل و بهشهر استان گیلان شامل آستارا، گیسوم، کلات، رودسر، بیجارکنار و سیاهکل و در استان گلستان شامل بندرگز (لیوان شرقی) بود. نمونه‌های ساقه و برگ دارای علائم بیماری، پس از ضدعفونی سطحی توسط هیپوکلریت سدیم 5 درصد، روی محیط کشت سیب زمینی دکستروز آگار potato dextrose agar)) کشت شده و خالص سازی از پرگنه‌های قارچ به روش نوک ریسه انجام شد. شناسایی جدایه‌های قارچی بر اساس ویژگیهای ریخت‌شناختی انجام شد. سپس با استفاده از آغازگر اختصاصی ITS4وITS311F شناسایی آنها با روش مولکولی تایید شد. جهت بررسی تنوع بیماریزایی در جمعیت جدایه های این قارچ در گلخانه تعداد 35 جدایه بر اساس وسعت منطقه نمونه‌برداری، ویژگیهای جغرافیایی محل نمونه‌برداری، ارتفاع از سطح دریا، تنوع در شکل الگوی رویشی و رنگ پرگنه انتخاب گردید و روی نهال سه ساله شمشاد جنگلی بررسی شد. از تمام مناطق ذکر شده قارچ عامل بیماری جداسازی و با کاربرد آغازگر اختصاصی تایید شد، که بیانگر وسعت پراکنش بیماری در مناطق نمونه‌برداری‌شده، بود. ویژگیهای ریخت‌شناختی تفکیک‌کننده جدایه‌های این گونه به شرح: رنگ پرگنه قارچ در محیط PDA به صورت غالب قهوه‌ای با هاله کرم در حاشیه آن مشاهده شد، کنیدی‌ها واجد یک دیواره عرضی با ابعاد (8/4) 4-6 × (3/47) 68-48 میکرومتر و استیپ (Stipe) بلند به طول 90- 140 میکرومتر، دارای جداره عرضی، و در انتها دارای وزیکل بیضی شکل دارای پاپیل در نوک و در میانه آن دارای بیشترین عرض (10میکرومتر) معرف گونه C. pseudonaviculata بود. تمامی جدایه‌ها با استفاده از آغازگر اختصاصی و انجام واکنش زنجیره‌ای پی سی آر باند 250 جفت بازی تولید نمودند که موید شناسایی اختصاصی این قارچ توسط آغازگرهای اختصاصی آن بود. مقایسه میزان بیماری زایی 35 جدایه این قارچ بیانگر وجود گروه‌هایی با درجه بیماریزایی متفاوت در جمعیت جدایه‌های قارچ عامل بیماری بود. به طوری که 15 گروه بیماریزایی در بین 35 جدایه مشخص شد که گروه‌های بیماریزایی متفاوت در مناطق مختلف این سه استان پراکنده بودند.
کلیدواژه ها