تأثیر دما بر واکنش تابعی زنبور Anisopteromalus calandrae (Howard) (Hymenoptera: Pteromalidae) پارازیتوئید لارو سوسک Callosobruchus maculatus (Fabricius) (Coleoptera: Bruchidae)

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

یکی از مهمترین ویژگیهای رفتاری دشمنان طبیعی در برنامههای کنترل بیولوژیک، واکنش تابعی آنها نسبت به تراکم میزبان یا شکار است. زنبور پارازیتوئید Anisopteromalus calandrae (Howard) یکی از مهمترین دشمنان طبیعی آفات انباری مناطق گرمسیری، به ویژه سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus (Fabricius) میباشد. در این تحقیق واکنش تابعی زنبور A. calandrae در پنج دمای 20، 5/22، 25، 5/27 و 30 درجهی سلسیوس و تراکمهای مختلف لارو سن آخر سوسک چهارنقطهای حبوبات مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق تحت شرایط ثابت آزمایشگاهی (رطوبت نسبی 5±55 درصد و دورهی نوری 16 ساعت روشنایی به 8 ساعت تاریکی) انجام شد. تراکمهای 5، 10، 20، 30 و 40 عدد لارو که بین 24 تا 48 ساعت عمر داشتند، هر کدام در هشت تکرار، داخل پتریهایی به قطر هشت سانتیمتر به مدت 24 ساعت در اختیار یک زنبور ماده، که کم‌تر از 48 ساعت سن داشت، قرار داده شد. پتری‌ها به صورت روزانه مورد بازدید قرار گرفتند و تعداد زنبورهای خارج شده از لاروهای پارازیته شده به دقت شمارش و ثبت گردید. به منظور تعیین نوع واکنش تابعی و پارامترهای نرخ جستجوی لحظه‌ای (a) و (b) و زمان دستیابی (Th) از مدل تصادفی راجرز و نرمافزار آماری SAS استفاده شد. نتایج بهدست آمده نشان داد که واکنش تابعی این زنبور روی لارو سوسک چهارنقطهای حبوبات در دمای 20 درجهی سلسیوس از نوع III و در دماهای 5/22، 25، 5/27 و 30 درجهی سلسیوس از نوع II میباشد. بالاترین و پایین‌ترین نرخ جستجوی لحظهای در واکنش تابعی نوع دوم به ترتیب در دماهای 5/27 و 5/22 درجهی سلسیوس 1974/0±7948/0 و 0588/0±4209/0 در هر روز محاسبه شد. بیشترین نرخ پارازیتیسم از طریق مدل راجرز برای دمای 5/27 درجه‌ی سلسیوس پیش‌بینی شد. زمان دستیابی در دماهای 20، 5/22، 25، 5/27 و 30 درجهی سلسیوس به ترتیب 0179/0±0969/0، 0119/0±0204/0، 0125/0±0283/0، 0123/0±0366/0 و 0206/0±0282/0 روز محاسبه شد. حداکثر نرخ حمله (T/Th) در پنج دمای فوق به ترتیب 31/10، 01/49، 33/53، 32/27 و 71/35 لارو تخمین زده شد. سطح جستجو در دماهای 5/22، 25، 5/27 و 30 درجهی سلسیوس به ترتیب 719/31، 485/44، 896/59 و 891/37 سانتیمتر مربع در مدت 24 ساعت، از طریق نرخ جستجوی لحظه‌ای محاسبه گردید. نرخ دستیابی (1/Th) و یا حداکثر تعداد لاروهای پارازیته شده توسط زنبور A. calandrae، در دماهای 20 تا 30 درجه‌ی سلسیوس به ترتیب 31/10، 01/49، 33/35، 32/27 و 71/35 لارو در مدت 24 ساعت بود. بنابراین زنبور A. calandrae در دماهای 5/22 و 25 درجه‌ی سلسیوس بالاترین توان را برای پارازیته نمودن لاروهای سوسک چهارنقطه‌ای حبوبات دارد.

واژگان کلیدی: کنترل بیولوژیک؛ آفات انباری؛ نرخ جستجوی لحظه‌ای؛ زمان دستیابی