اولین گزارش از وقوع Cryptosphaeria pullmanensis روی صنوبر در ایران

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

درختان صنوبر (spp. Populus) سریع‌الرشد بوده، به راحتی در محدوده جغرافیایی وسیعی رشد و تکثیر می‌یابند و قابلیت تحمل طیف گسترده‌ای از شرایط محیطی را دارند. این درختان به‌ طور گسترده در جنگل‌داری یا همراه با سیستم کشاورزی استفاده می‌شوند. علاوه بر این ‌گونه‌های صنوبر برای استفاده به‌ عنوان انرژی زیستی، تولیدات صنعتی و خواص گیاه پالایی به وفور کاشته می‌شوند. گونه‌های جنس (Diatrypaceae, Xylariales) Cryptosphaeria بیمارگرهای شناخته شده میزبان‌های درختی شامل درختان صنوبر می‌باشند و موجب شانکر تنه و سرخشکیدگی می‌شوند. بر این اساس مطالعه‌ای در طول تابستان و پاییز سال 1394 جهت تعیین قارچ‌های بیمارگر شاخه و تنه درختان صنوبر در استان آذربایجان‌غربی انجام گردید. جداسازی و خالص‌سازی قارچ عامل بیماری شانکر به روش تک کنیدی بر روی محیط کشت آب-آگار (W-A) انجام شد و جهت نگهداری به تیوب حاوی محیط کشت PCA منتقل شدند. تعداد 121 جدایه قارچی از درختان گونه P. nigra جداسازی گردید. هویت جدایه‌های قارچی بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناختی و مولکولی (بر اساس تعیین توالی نوکلئوتیدی نواحی ITS-rDNA) تعیین گردید. برای استخراج DNA، کشت خالص قارچ روی محیط کشت سیب‌زمینی-دکستروز-آگار (PDA) به مدت 5-7 روز در دمای 28 درجه سانتیگراد تهیه گردید. سپس مسیلیوم با استفاده از یک اسکالپل استریل خراش داده شد و DNA ژنومی مسیلیوم بر اساس پروتکل مولر (1992) استخراج گردید. ناحیه ITS با استفاده از پرایمرهای ITS1 و ITS4 تکثیر گردید.. بر اساس ترکیب ویژگی‌های ریخت شناختی و مولکولی جدایه‌های قارچی به عنوان Cryptosphaeria pullmanensis شناسایی گردیدند. کلنی تمامی جدایه‌های کشت شده روی محیط کشت PDA در ابتدا سفید رنگ بوده، اما در قسمت مرکز زرد کم رنگ می‌باشد، سپس تحت شرایط تاریکی در حاشیه به رنگ خاکستری در می‌آید. کلنی قارچ پس از گذشت 10-12 روز سطح پتری 85 میلی‌متری را در دمای 24 درجه سانتیگراد پوشش می‌دهد و بعد از 18-22 روز کنیدیوم تولید می‌کند. خصوصیات مورفولوژیکی اندام باردهی، شامل موقعیت کنیدیوماتا، اندازه و شکل سلول کنیدیوم‌زا و کنیدیوم زیر میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت. در این گونه بافت استروما زرد رنگ بوده که توسط یک کنسپتاکل تیره رنگ احاطه شده است. در برش عرضی قاعده کنیدیوماتا حجره‌ها متعدد (4-7)، به صورت شعاعی منظم قرار گرفته و واجد دیواره مشترک که همگی دارای یک استیول واحد هستند. کنیدیوفور بدون دیواره عرضی، سلول کنیدیوم‌زا استوانه‌ای و سمپودیال می‌باشد. کنیدیوم شفاف، آلانتوئید، بدون دیواره عرضی و به ابعاد 5/1-1 × (5/7-)8-5 میکرومتر اندازه‌گیری شد. آنالیز بلاست توالی ناحیه ITS-rDNA، هفت جدایه جمع‌آوری شده از درختان صنوبر شانکر شده، 100% تشابه توالی با جدایه C. pullmanensis موجود در بانک ژن نشان داد.

شانکر؛ کنسپتاکل؛ سمپودیال؛ آذربایجان‌غربی