ارزیابی مقاومت 21 ژنوتیپ گوجه‌فرنگی نسبت به شب پره مینوز گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Meyrick)
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
شب‌پره مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)، یکی از مهمترین آفات گوجه فرنگی در ایران است. این آفت بومی آمریکای جنوبی بوده و اولین بار از استان آذربایجان غربی در سال 1389 گزارش شد و پس از آن، پراکنش این آفت در اکثر نقاط ایران از جمله استان بوشهر توسط محققین مختلف گزارش گردید. این آفت از خطرناک ترین آفات گوجه فرنگی در سراسر جهان به شمار می‌رود و لارو‌های آن از تمام مراحل رشدی گیاه گوجه فرنگی شامل مزوفیل برگ، ساقه، مریستم انتهایی، گل‌ها و میوه‌ها تغذیه کرده و آسیب و خسارت های جبران ناپذیری را وارد می‌نماید. نشانه تغذیه‌ای لاروها در ابتدا به صورت مینوزهای کوچکی در قسمت های مختلف گیاه است که به تدریج بزرگ‌تر می‌شوند تا کل سطح برگ را فرا می‌گیرند. در حال حاضر مهمترین روش برای جلوگیری و کنترل این آفت و کاهش خسارت‌های ناشی از هجوم آن استفاده از سموم و حشره‌کش‌های شیمیایی می‌باشد، اگر چه به دلیل نوع رفتار تغذیه‌ای حشره (دالان‌زنی)، سموم شیمیایی کارایی پایینی داشته و از طرف دیگر سازگاری این آفت به حشره‌کش‌های رایج، این حشره را به تهدید جدی در مزارع گوجه‌فرنگی تبدیل کرده است. به منظور مطالعه و بررسی مقاومت ارقام مختلف گوجه‌فرنگی به شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی، آزمایشی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس بوشهر به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. ژنوتیپ‌های مورد بررسی شامل: پی‌اس 6515، ایدن، فیرینزه، پولاد، پتوپراید 5، کویینتی، کومودورو، زمان، برلینا، ساندوکان F1، سامار 625، گلشن 616، ES9090F1، سادین 95، سادین 21، جی‌اس 12، کارون، رها، متین، گلسار و سانسید بودند. صفات مورد مطالعه شامل: تعداد کل کرک روی برگ و ساقه، تعداد کرک‌های غده‌ای نوع VI روی برگ و ساقه، تعداد دالان روی برگ، تعداد سوراخ روی ساقه و میوه بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات نشان داد که برای تمام صفات تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال 5% بین ارقام وجود داشت. نتایج همبستگی صفات مقاومت نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی مثبت و معنی‌دار در بین صفات تعداد سوراخ روی ساقه با تعداد دالان روی برگ (98/0=r) وجود داشت. نتایج رگرسیون گام با گام صفات مقاومت نشان داد که تعداد دالان‌های روی برگ و تعداد کرک روی برگ در مجموع 94 % از کل تغییرات خسارت کلی به گیاه را توجیه نمودند. نتایج تجزیه کلاستر ارزیابی مقاومت نسبت به شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی موجب گروه‌‌بندی ارقام در 3 گروه مقاوم، نیمه مقاوم و حساس گردید. در پایان بررسی نتایج به دست آمده نشان داد که ژنوتیپ‌های رها، کوینتینی، زمان، پولاد، گلسار، ES9090F1، سامار 625، کومودورو و برلینا نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها در مقابل شب‌پره مینوز گوجه فرنگی مقاوم‌تر می‌باشند.
کلیدواژه ها