رابطه بین شدت بیماری‎زایی و واکنش به کلرات در جدایه‎های قارچ Macrophomina phaseolina جدا شده از خاک مزارع سویا در استان گلستان

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
پوسیدگی ذغالی یکی از بیماری‎های مهم سویا در مناطق عمده کشت سویا در جهان است که توسط قارچ Macrophomina phaseolina ایجاد می‎شود. تفاوت قابل توجهی بین شدت بیماری‎زایی جدایه‎ها و نوع واکنش آن‎ها به کلرات موجود در محیط کشت گزارش شده است. در این بررسی از خاک 34 مزرعه‎ی سویای آلوده واقع در شهرستان‎های مختلف استان گلستان نمونه‎برداری شد. جدایه‎های قارچ عامل بیماری، از خاک هواخشک هر مزرعه با استفاده از روش الک‌های متوالی با اندازه‌های انتخابی جداسازی گردید. همچنین متوسط شدت بیماری روی ریشه گیاهان (RSS) در هر مزرعه اتدازه‎گیری شد. بیماری‎زایی جدایه‎ها در دو آزمون جداگانه، روی ریشه‎های چعندرقند و بذور سویا بررسی گردید. آزمون بر روی ریشه‎های چغندرقند با 9 تکرار انجام شد و ده روز پس از مایه‎زنی، میزان پوسیدگی ریشه‎ها با مقیاس استاندارد 1 تا 9 تعیین گردید. در روش دوم شدت بیماری‎زایی جدایه‎ها در شرایط درون شیشه‎ای با مایه‎زنی بذر سویا رقم نیمه‎حساس سحر با 4 تکرار اندازه‎گیری شد. سرعت رشد جدایه‎ها در دمای 30، 35 و 40 درجه سانتی‎گراد تعیین گردید و واکنش جدایه‎ها به کلرات با کشت قارچ روی محیط غذایی حداقل حاوی 120 میلی‎مولار کلرات پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین جدایه‎های مورد بررسی از نظر واکنش به کلرات، 27 جدایه (حدود 79 درصد جدایه‎ها) در گروه حساس به کلرات قرار گرفتند که از این تعداد 23 جدایه (حدود 67 درصد کل جدایه‎ها) الگوی رشد پرمانند نشان دادند. بر اساس نتایج آزمون بیماری‎زایی جدایه‎ها، در هر دو آزمون کلیه‎ی جدایه‎ها بیماری‏زا بودند و نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده‎ها وجود اختلاف معنی‎دار در سطح احتمال یک درصد در میزان بیماری‎زایی جدایه‎ها در هر دو روش را نشان داد. بر اساس آزمون مایه‏زنی بذر، جدایه‎ها در سه گروه قرار گرفتند و بین شدت بیماری‎زایی جدایه‏ها و واکنش آن‎ها به کلرات پتاسیم رابطه‎ی نزدیکی مشاهده گردید به طوری که همه 13 جدایه کم‎آزار حساس به کلرات بوده و 6 جدایه‎ مقاوم به کلرات در گروه پرآزارترین جدایه‏ها قرار داشتند. در حالی که در روش آزمون بر روی ریشه‎های چغندرقند، سطح بالاتری از بیماری‏زایی در جدایه‎های حساس به کلرات مشاهده شد. همچنین جدایه‎های مقاوم به کلرات کمترین میزان کلونیزاسیون ریشه را در شرایط طبیعی مزرعه نشان دادند. بنابراین به نظر می‎رسد در خصوص جدایه‎های M. phaseolina به دست آمده از خاک مزارع سویا، نوع آزمون بیماری‎زایی به کار رفته در مطالعات، تاثیر قابل توجهی بر رابطه میان واکنش جدایه‎ها به کلرات و شدت بیماری‎زایی آن‎ها دارد. دمای بهینه رشد برای اغلب جدایه‎ها در این آزمایش 35 درجه سانتی‎گراد بود.
کلیدواژه ها