معرفی برخی از عوامل ایجاد کننده علایم لکه برگی روی گیاه سویا در استان گلستان
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
آلترناریا یک جنس قارچی هیفومیست، شامل گونه‌های با فعالیت پوده‌رستی و بیماریزای گیاهی روی طیف وسیعی از بستره‌ها می‌باشد. اعضای متعددی از این جنس به عنوان عوامل ایجاد کننده لکه برگی روی میزبان‌های مختلف گیاهی شناخته شده‌اند. علاوه بر این، برخی گونه‌ها با تولید متابولیت‌های ثانویه‌ی متعددی کیفیت محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. سویا یک گیاه با اهمیت اقتصادی است که در نقاط مختلف جهان بطور گسترده برای تولید روغن و پروتِئین کشت می‌شود. دانه‌های سویا بطور متوسط دارای حدود 20 درصد روغن و 40 درصد پروتئین می‌باشند و از اینرو یکی از ده محصول برتر مورد کشت در سطح جهان می‌باشد. در ادامه بررسی فلور قارچی گیاه سویا در استان گلستان، نمونه‌برداری‌هایی از گیاهان با یا بدون علایم بیماری از مناطق مختلف تحت کشت سویا طی پاییز سال 1394 انجام گرفت. به منظور جداسازی قارچ‌ها، اندام‌های گیاهی دارای علایم لکه برگی به بخش‌های کوچکی تقسیم شده و بوسیله محلول هیپوکلریت سدیم 1 درصد به مدت 1 دقیقه و سپس 3 مرتبه شست و شو با آب مقطر استریل مورد ضد عفونی سطحی قرار گرفتند. جداسازی قارچ‌ها به روش کاغذ صافی مرطوب انجام گرفت. قارچ‌های رشد کرده از حاشیه قطعات گیاهی، به محیط غذایی آب-آگار 2 درصد منتقل شدند و با استفاده از روش‌های تک اسپور کردن و برداشتن نوک ریسه روی محیط غذایی سیب-زمینی-دکستروز-آگار خالص گردیدند. پس از بررسی‌های ریخت‌شناختی اولیه جدایه‌های قارچی، در مجموع 20 جدایه با مشخصات جنس Alternaria جمع‌آوری گردید. به منظور بررسی ریخت‌شناختی جدایه‌های قارچی، کشت‌های خالص شده روی محیط غذایی سیب زمینی-هویج- آگار زیر نور فلوروسنت با تناوب نوری 8/16 ساعته روشنایی/ تاریکی و تحت شرایط دمایی 23-25 درجه سلسیوس به مدت 7-5 روز نگهداری گردیدند. جهت انجام مطالعات مولکولی ناحیه ITS از دی ان ای ریبوزومی تکثیر و تعیین توالی گردید. بر اساس مشخصات ریخت‌شناختی و نیز نتایج حاصل از مقایسه توالی‌های بدست آمده در بانک ژن، گونه‌های A. alternata, A. atra, A. chlamydospora, A. infectoria و A. tenuissima مورد شناسایی قرار گرفتند. جهت ارزیابی پتانسیل بیماریزایی گونه‌های قارچی مذکور روی گیاه سویا، آزمون‌های بیماریزایی تحت شرایط کنترل شده در گلخانه روی رقم ویلیامز انجام گرفت. نتایج آزمون‌های بیماریزایی نشان داد که گونه‌های A. infectoria, A. alternata.و A. tenuissima باعث ایجاد علایم لکه برگی در گیاه سویا پس از گذشت تقریبا هفت روز می‌شوند در حالیکه در تیمار شاهد هیچگونه علایم بیماری مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که میزان تولید لکه در دو گونه A. alternata و A .tenuissima به مراتب بیشتر از گونه A. infectoria می‌باشد. بدین ترتیب در این مطالعه سه گونه A. infectoria, A. alternata و A. tenuissima به عنوان عوامل ایجاد کننده‌ی لکه برگی روی گیاه سویا در ایران معرفی می‌شوند.
کلیدواژه ها