مطالعه ریخت‌سنجی هندسی جمعیت‌های جغرافیایی پسیل معمولی پسته، Agonoscena pistaciae (Hemiptera: Aphalaridae) ، در استان‌های کرمان و خراسان رضوی

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

پسیل معمولی پسته،Agonoscena pistaciae Burckhardt &amp; Lauterer ، مهم‌ترین آفت درختان پسته در ایران است. این آفت برای اولین بار در سال 1946 از روی درختان پسته در ایران گزارش شد و اکنون در تمام نواحی پسته‌کاری ایران مستقر شده است. حضور تراکم بالای جمعیت حشرات بالغ و پوره‌های پسیل باعث خسارت اقتصادی زیادی شده و باعث اختلال در طول دوره توسعه دانه می‌شود. بر اساس منابع ثابت شده است که جمعیت‌های جغرافیایی پسیل معمولی پسته در استان‌های کرمان و خراسان رضوی از نظر ژنتیکی مجزا بوده و در دو گروه مجزا قرار می‌گیرند. این تغییرات ژنتیکی ممکن است در ویژگی‌های ظاهری حشره ظهور کند؛ لذا هدف این مطالعه، مقایسه ریخت‌سنجی هندسی بال در جمعیت‌های جغرافیایی پسیل معمولی پسته در استان‌های کرمان و خراسان رضوی بود تا بررسی کند که آیا 1) تفاوتی در ساختار هندسی بال جمعیت‌های مورد مطالعه وجود دارد؟ و 2) تنوع ژنتیکی دیده شده در جمعیت‌های این دو استان در ارتباط با تنوع ریخت‌شناختی بال است؟ بدین منظور، حشرات بالغ پسیل معمولی پسته از باغ‌های پسته، Pistacia vera L.، واقع در استان‌های کرمان (کرمان) و خراسان رضوی (تربت حیدریه) در سال 1394 جمع‌آوری شدند. در مجموع 60 نمونه (30 حشره ماده بالغ از هر جمعیت) به عنوان اندازه نمونه به طور تصادفی انتخاب شدند. سپس از بال راست هر نمونه (پسیل‌های بالغ ماده) با استفاده از ماده کانادا بالزام اسلاید میکروسکوپی تهیه شد. عکس‌براداری از بال‌ها با استفاده از دوربین دیجیتال متصل به بینوکلار (با بزرگنمایی 30 برابر) انجام شد. پس از آن 11 لندرمارک همولوگ، نوع یک، روی هر عکس بال گذاشته شد. به منظور آنالیز شکل و اندازه بال بین گروه‌ها، به ترتیب آنالیز چند و یک متغیره انجام شد. همچنین آزمون آلومتری به وسیله رگرسیون داده‌های شکل (PW) روی داده‌های اندازه (CS) انجام شد، سپس مقایسه شیب و عرض از مبدا خطوط رگرسیون بین گروه‌ها به وسیله آزمون MANCOVA انجام شد. نتایج آنالیز چند و یک متغیره اختلاف معنی-داری در شکل (0001/0p<، 310/0 Wilk’s lambda=) و اندازه‌ی بال (0001/0p<) در جمعیت‌های مورد بررسی نشان داد؛ و دو گروه مجزا مشخص شد: گروه اول مربوط به جمعیت‌ خراسان رضوی با بال بزرگ‌تر (9/8±3/895) و گروه دوم مربوط به جمعیت کرمان با بال کوچک‌تر (1/7±6/696) بود. همچنین وجود آلومتری بین جمعیت‌های مورد مطالعه ثابت شد (0000152/0 p=، 320/0 Wilk’s lambda=). اگرچه وجود آلومتری ثابت شد، ولی مقایسه شیب آلومتری (4781/0 p꞊، 6837/0 Wilk’s lambda=) و شکل در اندازه ثابت (6611/0 p꞊، 7290/0 Wilk’s lambda=) بین جمعیت‌های مورد مطالعه معنی‌دار نبود. به عبارت دیگر تنوع معنی‌دار شکل بین جمعیت‌های مورد مطالعه به خاطر تغییرات آلومتری است. مطالعات بیشتری به منظور بررسی دیگر ویژگی‌های ریخت‌شناختی در بین جمعیت‌های مذکور و ارتباط آن‌ها با تغییرات ژنتیکی پیشنهاد می‌شود.

تنوع؛ هندسه بال؛ آلومتری