تعیین جفت آغازگرهای مناسب برای تفکیک قارچ Biscogniauxia mediterranea از مجموعه عوامل قارچی همراه شانکر زغالی بلوط استان ایلام

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

رشته‎ کوه‎های زاگرس به عنوان طولانی‎ترین رشته کوه ایران، از شمال‎ غربی تا جنوب کشور امتداد دارند. این رشته کوه‎ها با مساحت بیش از 32 میلیون هکتار و عبور از 13 استان، تنوع زیاد زیست محیطی و شرایط خاص اکولوژیک اهمیت ویژه‎ای دارند. جنگل‎های بلوط زاگرس در غرب ایران سطحی معادل شش میلیون هکتار را پوشانده‎اند. در سال‎های اخیر این جنگل‎ها به وسیله مجموعه‎ای از عوامل زنده و غیر زنده در معرض زوال و خشکیدگی شدید قرار گرفته‎اند. در میان مجموعه عوامل زنده، قارچ B. mediterranea عامل بیماری شانکر زغالی به عنوان یکی از مهم‎ترین عوامل در ارتباط با زوال درختان بلوط در سراسر دنیا از جمله ایران معرفی شده است. این قارچ بخش طولانی از دوره زندگی خود را در اندام‎های مختلف نظیر پوست، چوب، جوانه‎ها، شاخه‎ها و برگ‎های گونه‎های مختلف بلوط بصورت اندوفیت می‎گذراند و زمانی که درخت میزبان تحت استرس کمبود آب و یا شرایط نامساعد دیگر قرار گرفت بصورت بیمارگر ظاهر می‎شود. این مرحله از چرخه زندگی قارچ بسیار مهم است زیرا موجب انتشار بیمارگر در مناطق مختلف می‎گردد. جداسازی و شناسایی این قارچ بیمارگر از بافت میزبان با استفاده از روش‎های متعارف کشت بافت آلوده دشوار است. هدف از انجام این تحقیق تعیین بهترین جفت آغازگرها در میان آغازگرهای طراحی شده بر اساس ناحیه ITS rDNA هسته‎ای گونه B. mediterranea (Rt-F, MED1, Rt-R, MED2) برای شناسایی اختصاصی این قارچ از مجموعه عوامل قارچی همراه شانکر زغالی بلوط و همچنین در درختان ظاهرا سالم بود. برای این منظور، طی تابستان و زمستان 1393 و 1394 از ساقه و تنه درختان آلوده و ظاهرا سالم استان ایلام نمونه برداری صورت پذیرفت. جدایه‎های قارچی شامل گونه‎های B. mediterranea، Obolarina persica (قارچی دیگر از خانواده Xylariaceae که بیماری زغالی ایجاد می‎کند) و Sordaria fimicola (قارچ اندوفیت بلوط) از ساقه و تنه نمونه‎های جمع‌‎آوری شده جداسازی و خالص‎سازی شد و DNAآنها همراه DNA ساقه‎های بلوط با روش CTAB استخراج گردید و کارایی این آغازگرها در تشخیص گونه B. mediterranea ارزیابی شد. از مجموعه آغازگرها، جفت آغازگر MED1-MED2 در میان جدایه‎های قارچی شناسایی شده، تنها در DNA ژنومی جدایه‎های B. mediterranea قطعه‎ای به طول 377 جفت باز را تکثیر کردند و به عنوان جفت آغازگر اختصاصی برای شناسایی این قارچ تعیین شد. همچنین با روش متعارف جداسازی تنها از 7/27 % درختان نمونه‎برداری شده قارچ B. mediterranea جداسازی شد، درحالی که آغازگرهای اختصاصی این گونه 3/83 % آلودگی را نشان می‎دادند. بنابراین استفاده از آغازگر اختصاصی قارچ گونه B. mediterranea به عنوان روشی سریع و دقیق برای شناسایی قارچ بیمارگر B. mediterranea در بافت میزبان بدون جداسازی آن معرفی شد.

آغازگر اختصاصی؛ جنگل‎های بلوط؛ استان ایلام؛ شانکر زغالی