معرفی گیاه پنیرک به عنوان میزبان آزمایشگاهی فیتوپلاسمای عامل تورم جوانه گوجه‌فرنگی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
بیماری فیتوپلاسمایی غنچه درشت یا تورم جوانه (Big bud) یکی از بیماری‌های مهم گوجه‌فرنگی (Lycopersicum esculentum) در ایران و سایر نقاط جهان می‌باشد. در ایران تاکنون از استان‌هایی مثل فارس، خراسان شمالی، آذربایجان غربی، کردستان، اصفهان، اردبیل، بوشهر، لرستان و زنجان گزارش شده است. فیتوپلاسماهای عامل تورم جوانه گوجه‌فرنگی متنوع بوده و بر اساس آنالیز ژن آر.ان.ای. ریبوزومی16S در چند گروه فیتوپلاسمایی مختلف طبقه‌بندی شده‌اند. گیاه پنیرک (Malva sylvestris) یکی از فراوانترین علف‌های هرز در اکثر مزارع از جمله مزارع گوجه‌فرنگی می‌باشد. هدف این مطالعه تعیین توانایی فیتوپلاسمای عامل تورم جوانه گوجه‌فرنگی در آلوده سازی گیاه پنیرک و در نتیجه اهمیت احتمالی این گیاه به عنوان منبع انتشار این فیتوپلاسما می‌باشد. در طی بازدیدی که در سال 1394 از مزارع گوجه‌فرنگی استان قزوین صورت گرفت، در مزارع آلوده گوجه‌فرنگی علائم بیماری بصورت ضخیم شدن و رنگ پریدگی برگ‌ها، ارغوانی شدن رگبرگ‌ها در قسمت زیرین برگ، کاهش فاصله میانگره، ضخیم شدن ساقه وگل سبزی مشاهده شد. با تهیه پیوندک از گیاهان آلوده و پیوند به بوته‌های جوان گوجه‌فرنگی بیماری انتقال داده شد. پس از مرحله رشد، گیاهان علائم مشابه مثل کاهش فاصله میانگره‌ها، رنگ پریدگی برگ‌ها و گل سبزی را نشان دادند. با قرار دادن پل بیولوژیکی سس (رشد شده از بذر) بین گیاه گوجه‌فرنگی آلوده و گیاهان پنیرک،3 هفته پس از استقرار کامل سس (4 هفته مدت زمان استقرار سس) علائمی شامل رنگ پریدگی برگ‌ها، ریزبرگی و گل سبزی در گیاه پنیرک مشاهده گردید. جهت تعیین آلودگی، استخراج دی.اِن.اِی ژنومی از رگبرگ‌های گیاهان گوجه‌فرنگی آلوده (به عنوان منبع آلودگی) و پنیرک آلوده شده و نیز از گیاهان سالم انجام شد. سپس با استفاده از آزمون‌های PCR(واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) مستقیم با جفت آغازگرهایP1/P7 و PCRدو مرحله‌ای با جفت آغازگرهای P1/P7(دور اول) و R16F2n/R16R2 (دور دوم) آلودگی نمونه‌ها به فیتوپلاسما بررسی شد. در کلیه نمونه‌های دارای علایم قطعات مورد انتظار (1800 و 1250 جفت باز) از دی.ان.ای ریبوزومی تکثیر شد. در شرایط مشابه هیچ محصول دی.ان.ای در نمونه گیاهان سالم و آب سترون تکثیر نشد. سپس ترادف نوکلئوتیدی1100 جفت باز از محصول PCR دو مرحله‌ای (باحذف نواحی ابتدایی و انتهایی ازقطعه 1250 جفت بازی) تعیین گردید. مقایسات نوکلئوتیدی نشان داد که قطعات فیتوپلاسمایی تکثیر شده از گیاهان گوجه‌فرنگی و پنیرک آلوده تشابه 100 درصدی دارند. آنالیز بلاست نشان داد که قطعه دی.ان.ای مذکور بیشترین شباهت ( بیش از 98%) را با آر.ان.ای ریبوزومی 16S فیتوپلاسماهای مربوط به 'Candidatus Phytoplasma aurantifolia' دارد. نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که فیتوپلاسمای همراه بیماری تورم جوانه گوجه‌فرنگی بیشترین شباهت را با فیتوپلاسماهای گروه 16SrII (فیتوپلاسماهای مربوط به (Ca. Phytoplasma aurantifolia داشته و گیاه پنیرک جزء دامنه میزبانی آزمایشگاهی فیتوپلاسمای مذکور است. از این رو نقش احتمالی علف هرز پنیرک در بقاء، پایداری و شیوع فیتوپلاسمای همراه با بیماری تورم جوانه گوجه‌فرنگی در طبیعت شایان بررسی است.
کلیدواژه ها