مقاومت برخی ژنوتیپهای لوبیای معمولی نسبت به کنه تارتن دو لکه‌ای (Tetranychus urticae) در شرایط آزمایشگاهی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
کنه تارتن دو لکه‌ای Tetranychus urticae Koch، یکی از مهمترین آفات کشاورزی با نرخ تولید مثل بالا به ویژه در اقلیم‌های گرم و خشک است. این آفت به طیف وسیعی از گیاهان میزبان از جمله لوبیای معمولی (Phaseolus vulgari) حمله می‌کند و خسارت آن به کاهش عملکرد اقتصادی منجر می‌شود. هدف از این مطالعه، ارزیابی مقاومت آنتی‌زنوز و/یا آنتی‌بیوز 40 ژنوتیپ مختلف لوبیا نسبت به کنه تارتن دو نقطه‌ای بود. نتایج بدست آمده حاکی از وجود تنوع ژنتیکی معنی‌دار بر مبنای ترجیح تغذیه میزبانی آفت و باروری آن بود و ژنوتیپ-های مقاوم آنتی‌زنوز ((72/0±2)31، (66/1±67/2)13 و (04/1±57/2)232) و آنتی‌بیوز ((7/0±52/12)241، (3/1±87/13)56، (4/1±02/16)63 و (3/1±15/16)238) و حساس آنتی‌زنوز ((65/1±6/6)241، (6/1±3/6)179، (89/0±3/6)14 و (23/1±97/5)56) و آنتی‌بیوز ((9/1±84/34)236، (5/2±35/34)182، (04/1±24/32)232 و (99/1±96/32)157) شناسایی شدند (سطح معنی‌داری 0.01%). بدلیل مشاهده همبستگی منفی (35/0- r= سطح‌معنی‌داری 05/0%) بین دو مکانیسم مقاومت، سه ژنوتیپ مقاوم (238، 63 و 56) و دو ژنوتیپ حساس (236 و 182) حاصل از آزمون آنتی‌بیوز به همراه یک رقم زراعی مقاوم (ناز) و یک رقم حساس (اختر قرمز) حاصل از آزمایشات پیشین جهت ادامه آزمایشات و به منظور سنجش مکانیسم مقاومت آن‌ها مورد بررسی بیشتر قرار گرفتند. ژنوتیپ‌‌ها و رقم‌های زراعی منتخب در شرایط آزمایشگاهی و در دمای 1±25 درجه سانتی‌گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی به منظور ارزیابی جدول زندگی سنی-مرحله رشدی دوجنسی مورد استفاده قرار گرفتند. طولانی‌ترین مرحله نمو پیش از بلوغ روی ژنوتیپ 238 (87/10) و کوتاه‌ترین مرحله نموی روی رقم ناز (56/9) مشاهده شد. طولانی‌ترین و کوتاه‌ترین مرحله زنده‌مانی برای افراد نر و ماده به ترتیب روی ژنوتیپهای 236 (47/17 روز) و 56 (7/14 روز) مشاهده شد. کنه‌های رها شده روی ژنوتیپهای 236 و 238 بالاترین نرخ باروری (9.65) و کنه‌های رها شده روی ژنوتیپ 182 کمترین مقدار (23/31) را داشتند. بر اساس جدول زندگی سنی-مرحله رشدی دوجنسی، مقدار نرخ خالص تولید مثل (R0) از 94/17 روی ژنوتیپ 56 تا 13/37 نتاج فرد روی ژنوتیپ236 متغیر بود. کمترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) روی رقم ناز (178/0 و 2/1 روز1- به ترتیب) و بیشترین مقدار آن روی ژنوتیپ 236 (219/0 و 24/1 روز1- به ترتیب) مشاهده شد. متوسط مدت زمان یک نسل (T) روی ژنوتیپ و رقم‌های زراعی از 14/15 تا 84/17 روز متغییر بود. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ‌‌ها و رقم‌های زراعی P. vulgari مورد آزمایش، رقم اختر قرمز و 236 حساس‌ترین و رقم ناز و ژنوتیپهای 238، 182، 63 و 56 مقاوم‌ترین تیمارها نسبت به T. urticae بودند.
کلیدواژه ها