نخستین گزارش پسیل Cacopsylla dissimilis (Baeva) (Hemiptera: Psyllidae) از ایران

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

پسیل‌ها (Hemiptera: Psylloidea) به عنوان آفاتی مهم در اکوسیستم‌های کشاورزی و طبیعی مطرح شده‌اند. برخی از آن‌ها علاوه بر خسارت مستقیم به گیاهان (در اثر تغذیه)، ناقلین مهم بیماری‌های گیاهی نیز هستند، مانند برخی گونه‌های متعلق به سَرده Cacopsylla که عامل فیتوپلاسما را در برخی گونه‌های متعلق به خانواده گُلسُرخیان در اروپا و آمریکا منتقل می‌کنند. تا کنون حدود 3850 گونه پسیل متعلق به هشت خانواده در دنیا گزارش شده است، که 95 گونه از آن‌ها متعلق به 26 جنس و پنج خانواده (شامل: Aphalaridae، Homotomidae، Liviidae، Psyllidae و Triozidae) در ایران شناخته شده‌‌اند. سَرده Cacopsylla Ossiannilsson (Psyllidae: Psyllinae)، سَرده‌ای در خانواده Psyllidae با حدود 450 گونه توصیف شده در دنیا است. اکثر گونه-های متعلق به این سَرده در ناحیه هولارکتیک هستند، ولی تعدادی از آن‌ها در نواحی اوریانتال، آفروتروپیکال و نئوتروپیکال گسترش پیدا کرده‌اند. در بررسی فونستیک بالاخانواده Psylloidea در استان کرمان در بهار سال 1394، یک گونه پسیل از روی درخت بید، Salix pycnostachya Andersson، جمع‌آوری و به عنوان Cacopsylla dissimilis (Baeva) شناسایی شد. این گونه تا کنون فقط از تاجیکستان گزارش شده بود (با نام علمی Psylla dissimilis Baeva) و این اولین گزارش از ایران است. پیش از این سیزده گونه متعلق به Cacopsylla، شامل: C. ambigua (Foerster, 1848)، C. bidens (Šulc)، C. crataegi (Schrank)، C. incerta (Baeva)، C. iranica Burckhardt and Lauterer، C. notate (Flor)، C. pruni (Scopoli)، C. permixta Burckhardt and Hodkinson، C. pyri (Linnaeus)، C. pyricola (Foerster)، C. pyrisuga (Foerster)، C. saliceti (Foerster) و C. suturalis (Horváth) از ایران گزارش شده بود. همچنین، تا کنون هفت گونه پسیل از روی درخت بید در ایران گزارش شده است (شامل: Cacopsylla ambigua (Foerster, 1848)، Cacopsylla saliceti (Foerster, 1848)، Cacopsylla suturalis (Horváth, 1897)، Bactericera albiventris (Foerster, 1848)، Bactericera striola (Flor, 1861)، Egeirotrioza corporosa Burckhardt and Lauterer, 1993 وEgeirotrioza gemina Burckhardt and Lauterer, 1993)، بنابراین تعداد گونه‌های پسیل گزارش شده در ایران که در ارتباط با درخت بید هستند به هشت گونه می‌رسد. این گونه از دیگر گونه‌های سَرده Cacopsylla به وسیله ویژگی‌های اندام‌های جنسی نر و ماده متمایز می‌شود. پروکتیجر جنس نر در گونه C. dissimilis به سمت عقب برگشته و در هر دو طرف کمی انحنا پیدا کرده است و صفحه زیرجنسی در جنس ماده گونه C. dissimilis قایق مانند شده است. گونه گزارش شده در کلکسیون بالاخانواده Psylloidea، در گروه تنوع زیستی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران و همچنین موزه تاریخ طبیعی باسل، سوئیس، نگه‌داری می‌شود.

فون؛ پسیل؛ درخت بید؛ کرمان