مطالعه اثر ضد باکتریایی چند اسانس گیاهی بر بیماری بلایت باکتریایی گندم با عامل Pseudomonas syringe pv. syringae در شرایط آزمایشگاه

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

بیماری بلایت باکتریایی گندم ناشی از باکتری Pseudomonas syringe pv. syringae انتشار جهانی دارد و هر ساله خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می‌کند. با توجه به اثرات سوء سموم کشاورزی بر اکوسیستم‌های زیستی استفاده از ترکیبات ضدمیکربی بی‌خطر از جمله اسانس و عصاره‌های گیاهان دارویی برای مقابله با بیماری‌های گیاهی امری ضروری به نظر می‌رسد. اسانس‌های گیاهی دارای ترکیباتی با فعالیت زیستی متفاوت از جمله خواص ضد میکروبی می‌باشند. متابولیت‌های ثانویه گیاهان به عنوان مواد طبیعی با نقش‌های اکولوژیکی در واکنش‌های دفاعی گیاهان حائز اهمیت می‌باشند. شناخت و بررسی این متابولیت‌ها می‌تواند کمک موثری به کنترل آفات و بیماری‌ها نماید. در این مطالعه اسانس‌های گیاهان رزماری Rosmarinus officinalis، آویشن Thymus vulgaris، رازیانهFoeniculum vulgare، پونه Mentha pulegium، نعنا Mentha piperita و شمعدانی groveolens Pelargonium به روش تقطیر با آب استخراج گردید و اثر ضد‌باکتریایی این اسانس‌ها بر روی باکتری عامل بیماری به روش اختلاط با محیط کشت در غلظت‌های مختلف ارزیابی گردید. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در شرایط آزمایشگاهی به روش نشر در آگار به محیط کشت آگار غذایی، غلظت‌های 1، 4 و 100 mg/ml از اسانس گیاهان فوق اضافه گردید، ظروف پتری در دمای 28 درجه‌ی سانتی‌گراد انکوبه و میزان بازدارندگی از رشد باکتری اندازه‌گیری گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، میزان بازدارندگی پس از استفاده از اسانس آویشن و شمعدانی در غلظت 4 و 100، همچنین اسانس پونه، نعنا و رزماری در غلظت 100 با دیسک آنتی‌بیوتیک جنتامایسین اختلاف معنی‌داری نداشتند. از دیسک حاوی آب مقطر استریل به عنوان کنترل منفی و دیسک حاوی آنتی‌بیوتیک جنتامایسین به عنوان کنترل مثبت استفاده گردید. برای تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی اسانس از روش سری دو برابر رقت لوله‌ای در محیط کشت مغذی استفاده گردید. برای این ‌منظور یک سری 11 عددی لوله آزمایش در‌نظر گرفته شد، لوله‌ها از نظر کدورت حاصل از فعالیت و رشد باکتری مورد بررسی ماکروسکوپی قرار گردید. حداقل غلظت مهارکنندگی رشد (Minimum inhibitory concentration=MIC) برای لوله‌ای در نظر گرفته می‌شود که حاوی کمترین غلظت اسانس باشد و کدورت قابل مشاهده‏ای در آن ایجاد نشده باشد. برای تعیین حداقل غلظت کشندگی (Minimum bactericidal concentration=MBC) باکتری از لوله‌هایی که در آن‌ها کدورت قابل مشاهد دیده نشد بر روی محیط کشت جامد نوترینت براث آگار کشت گردید. تمامی ظروف پتری به مدت 24 ساعت در دمای 28 درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) اسانس رزماری، آویشن، رازیانه، پونه، نعنا و شمعدانی به ترتیب 8/7، 12/0، 24/0، 24/0،98/0، 98/0، mg/ml و حداقل غلظت کشندگی (MBC) اسانس‌ها به ترتیب 63/15، 24/0، 49/0، 49/0، 95/1، 95/1mg/ml بود. این نتایج نشان داد اسانس آویشن، رازیانه و پونه بیشترین تاثیر را برای کنترل بیماری بلایت باکتریایی گندم دارند.

سموم کشاورزی؛ حداقل غلظت کشندگی؛ حداقل غلظت مهارکنندگی