شناسایی منابع مقاومت در لاین‎های مختلف گندم در برابر قارچ Blumeria graminis f.sp. tritici

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

بیماری سفیدک پودری با عامل Blumeria graminis f.sp. tritici یکی از بیماری‎های مخرب برگی گندم در مناطقی که دارای آب و هوای خنک تا معتدل هستند، به شمار می رود. اگر چه کنترل شیمیایی مؤثرترین روش مبارزه با این بیماری می باشد ولی کاربرد آن در سطح وسیع اقتصادی نبوده و اثرات نامطلوبی بر محیط زیست دارد. از این رو لازم است تا منابع مقاومت به عنوان یکی از روش های مؤثر و مقرون به صرفه، برای کنترل بیماری مورد شناسایی قرار گیرند. در این تحقیق واکنش 60 ژنوتیپ و لاین گندم در برابر قارچ عامل بیماری در شرایط درون شیشه‎ای مورد ارزیابی قرار گرفت. جدایه پرآزار قارچ عامل بیماری بر روی گلدان ‎های ده روزه رقم حساس فلات تکثیر و نگهداری گردید. به منظور بررسی واکنش لاین‎ها به بیماری، ﺑﺬور ﻫﺮ لاین ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ و ﭘﺲ از ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﻠﺪان ﺣﺎوی ﺧﺎک اﺳﺘﺮﻳﻞ، ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻧﺪ. ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ‎ﻫﺎ در دﻣﺎی 22-20 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد و ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ 65 درﺻﺪ به ﻣﺪت ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻧﮕﻬﺪاری ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺮگﻫﺎی اول ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ ﻫﺎی ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ‎ای ﻫﺮ ژﻧﻮﺗﻴﭗ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ و روی ﻣﺤﻴﻂ آب آﮔﺎر 5/0 درﺻﺪ ﺣﺎوی 20 ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ ﺑﻨﺰﻳﻤﻴﺪازول داﺧﻞ ﺗﺸﺘﻚ ﭘﺘﺮی قرار داده ﺷﺪﻧﺪ. نمونه ‎ها با اسپور قارچ Bgt به نسبت پنج اسپور در میلی‎‎متر مربع آلوده شدند. تشتک‎های پتری در محفظه رشدی در دمای ۲۵ درجه سانتی‎‎گراد و رطوبت نسبی 90 درصد و دوره نوری/تاریکی ۱۲ ساعت، به مدت 10 روز نگهداری شدند. سپس تعداد کلنی‏‎های رشد یافته در 5/2 سانتی‎متر مربع سطح برگ شمارش شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد و دو بار تکرار گردید. ﭘﺲ از ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ داده ﻫﺎ ﺑﺮای ﻫﺮ لاین، ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺪت آﻟﻮدﮔﻲ لاین ‎های ﺣﺴﺎس و ﻣﻘﺎوم ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ. تجزیه واریانس داده‎ها نشان داد که اختلاف معنی‎ داری در سطح احتمال یک درصد بین واکنش جدایه ‎ها به بیماری وجود دارد. تجزیه خوشه‎ای داده ها با استفاده از الگوریتم UPGMA و بر اساس فاصله اقلیدسی، لاین‎ها را در سه گروه حساس، مقاوم و حدواسط قرار داد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین به روش LSD، دو لاین 127 (NG8319//SHA4/LIRA CMBW90M2302-6M-010M…/3/CHIL/CHUM18//MILAN) و 801 (SW89.3064/STAR CMBW91Y01627S-13Y…//Somai #3/3/MORVARID) مقاوم‎‎ترین لاین‎ها بودند در حالی که لاین‎‎های 390 (PARSI//SW89. 3064/STAR CMBW91Y01627S-13Y…)، 515 (SIVAND/6/Luan/4 V763.23/3/V879.C8//Pvn/4//;Picus/5/Opata) و 833 (Golestan/4/BABAX/LR42//BABAX*2/3/ VIVITSI(520EB2th)/5/SW89.3064 /STAR CMBW91Y01627S-13Y…) بیشترین حساسیت را نسبت به بیماری نشان دادند. یا استفاده از نتایج این پژوهش، لاین‎های مقاوم می‏توانند به عنوان منابع مقاومت در برنامه‎های اصلاحی مورد استفاده قرار گرفته و یا برای مراحل بعدی به‎نژادی گزینش شوند.

گندم؛ سفیدک پودری؛ واکنش ارقام