شناسایی نماتدهای بالاخانواده Aphelenchoidea از استانهای شمالی ایران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
به منظور بررسی ریخت‌شناسی و مولکولی گونه‌های بالاخانواده Aphelenchoidea در استانهای شمالی ایران، حدود 600 نمونه خاک و ریشه طی سالهای 1390-1393 از نقاط مختلف استانهای شمالی جمعآوری گردید. شناسایی گونه‌ها با استفاده از داده‌های ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی نماتدها، کلیدهای شناسایی و در اکثر موارد با مراجعه مستقیم به شرحهای اصلی انجام شد. همچنین به منظور تایید و تکمیل شناسایی، دو ناحیه ژنومی به نام‌های نواحی 28S rDNA D2/D3 از ژن رمزگردان RNA زیرواحد بزرگ ریبوزومی (توالی جزئی) و تقریبا کل طول ژن رمزگردان RNA ریبوزومی زیر واحد کوچک (SSU rDNA) مورد توالی‌یابی قرار گرفتند. توالی‌های جدید بدست آمده با توالی‌های ثبت شده در پایگاه NCBI مقایسه شد. از دو روش maximum likelihood و Bayes برای ترسیم درخت‌های فیلوژنی استفاده شد. در مجموع، 35 گونه مورد شناسایی قرار گرفت که از این بین جنس Aphelenchoides بیشترین تنوع گونه‌ای و پراکنش را نشان داد. همچنین در این بین گونه‌های Aphelenchoides nechaleos، Paraphelenchus zicsii و Seinura oswegoensis مورد شناسایی قرار گرفتند که برای فون نماتدهای ایران جدید می‌باشند. گونه Aphelenchoides nechaleos به واسطه داشتن طول بدن بیشتر از 600 میکرومتر، استایلت حدود 5/13-12 میکرومتر با تورم‌های انتهایی مشخص، کیسه عقبی رحم بلند بیشتر از نصف فاصله بین فرج تا مخرج، وجود شش شیار روی باندهای جانبی در میانه بدن و دم مستقیم با زایده انتهایی ساده، نرهای فعال در بین جمعیت با اسپیکول‌های قوی و مشخص با تیغه پشتی مسطح تا مقعر در نیمه دوم و انتهای خمیده شده به سمت شکمی، قابل شناسایی است. گونه Paraphelenchus zicsii به لحاظ داشتن شش شیار در سطح جانبی و همچنین ریخت‌شناختی انتهای دم یک گونه منحصر به فرد می‌باشد اما با این حال با گونه‌های Paraphelenchus amblyurus، P. micoletzkyi مورد مقایسه قرار گرفت که به واسطه شکل زائده انتهایی دم و سایر خصوصیات ریخت‌شناختی و ریخت‌سنجی از آن‌ها متمایز می‌شود. گونه Seinura oswegoensis به دلیل داشتن سر متمایز از بدن، استایلت نسبتاً قوی با مجرای عریض، قرار گرفتن منفذ دفعی در ناحیه حباب میانی، کیسه عقبی رحم نسبتاً بلند، دم مخروطی با انتهای نخی‌شکل، از سایر گونه‌های جنس قابل تمایز است. همچنین قابل ذکر است که در این مطالعه گونه‌هایی از سه جنس Cryptaphelenchus، Devibursaphelenchus و Ektaphelenchus جداسازی شدند که تشخیص دقیق گونه‌ها در دست بررسی است. لازم به ذکر است که گونه Devibursaphelenchus kheirii نیز طی این مطالعه توصیف شده و به چاپ رسیده است.
کلیدواژه ها