ارزیابی برخی محیط های کشت جامد در کنترل بیولوژیک Botrytis cinerea توسط Trichoderma

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

با توجه به مشکلات ناشی از کاربرد گسترده سموم و آفت کش‌‌های شیمیایی برای کنترل بیمارگر‌های گیاهی، از قبیل آلودگی‌های محیط زیست و هزینه‌های بالای اقتصادی، استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک موثر برای کنترل بیمارگرهای گیاهی جایگزین مناسبی می‌باشد. عملکرد بیولوژیکی عوامل کنترل بیولوژیک، تحت تاثیر پارامترهای فیزیکی و شیمیایی مختلف تغییر می‌کند که نوع بستر رشد یکی از آن پارامترها است. بسترهای رشد جامد برای تولید عوامل بیوکنترل قارچی در مقیاس کوچک مناسب بوده و به‌صورت مستقیم در خاک استفاده می‌شوند. این سیستم، روشی عمومی و آسان برای تولید انبوه گونه‌های تریکودرما می‌باشد. معمولا عوامل کنترل بیولوژیک قارچی به‌وسیله فرمانتاسیون جامد تولید می‌شوند. برخی از معایب این روش، حجم بالای سوبسترای مورد نیاز و آلودگی در طول فرمانتاسیون می‌باشد. گونه‌های قارچ تریکودرما از جمله مهم‌ترین آنتاگونیست‌های قارچ‌های بیمارگر گیاهی هستند. از اینرو در این تحقیق، تاثیر 4 نوع بستر رشد جامد شامل 1) سبوس گندم 2) دانه‌ی گندم 3) بلغور ذرت و 4) بلغور سویا به‌عنوان یکی از عوامل موثر در توانایی اسپورزایی و ویژگی‌های آنتاگونیستی Trichoderma harzianum Tr6 و T. atroviride Tr9 علیه Botrytis cinerea بررسی شد. برای این منظور، هر یک از محیط‌های کشت با 1 میلی‌لیتر از سوسپانسیون اسپور آنتاگونیست حاوی 108 اسپور تلقیح و به مدت 2 هفته در دمای 28 درجه‌ی سلسیوس انکوبه شدند. بعد از طی دوره‌ی انکوباسیون بلغور ذرت بیشترین اثر را در افزایش توان اسپوردهی هر 2 جدایه نشان داد. اما تاثیر آن بر T. atroviride Tr9 (1011×9/1 اسپور در هر گرم سوبسترای خشک) بیشتر از T. harzianum Tr6 (1011×82/1 اسپور در هر گرم سوبسترای خشک) بوده است. کم‌ترین تاثیر بر توان اسپوردهی نیز مربوط به بلغور سویا بود. در بررسی پاسخ آنتاگونیستی، T. harzianum Tr6 رشد کرده روی سبوس گندم، رشد میسلیومی B. cinerea را در آزمون کشت متقابل به میزان 5/59% کاهش داد. اما در تجزیه و تحلیل آماری در سطح 5% با آزمون دانکن تفاوت معنی‌داری با تیمار مربوط به بلغور ذرت نشان نداد. در آزمون ترشحات گازی و مایع نیز تفاوت معنی‌داری بین هر 2 جدایه‌ی رشد کرده روی سبوس گندم مشاهده نشد و سبوس گندم بیشترین اثر را نسبت به بلغور ذرت نشان داد. نتایج این بررسی و تحقیقات مشابه دیگر نشان‌گر اهمیت و تاثیر شرایط رشدی بر ویژگی‌های بیوکنترلی یک آنتاگونیست می‌باشد. بنابراین، با توجه به نتایج حاضر می‌توان گفت که بلغور ذرت و سبوس گندم می‌توانند بستر رشد مناسبی برای تکثیر و افزایش کارایی آنتاگونیستی دو جدایه‌ی T .harzianum Tr6 و T. atroviride Tr9 در برابر قارچ بیمارگر گیاهی B. cinerea باشند.

تریکودرما؛ آنتاگونیست؛ بلغور ذرت؛ سبوس گندم